Ακόμη υπάρχει ενδιαφέρον
Σε περιόδους οικονομικής και πολιτισμικής κρίσης, θεωρώ τον εαυτό μου τυχερό που έχω ως μαθήτριά μου στην πορτογαλική γλώσσα την Κωνσταντίνα Τυροβολά, η οποία βραβεύτηκε τον Δεκέμβριο του 2011 στο Μουσείο της Ακρόπολης, από τους ισπανόφωνους φορείς που αναφέρονται στη συνέχεια, για το ακόλουθο κείμενο που έγραψε στα Ελληνικά.
Η Ντίνα Τυροβολά, απόφοιτος του Ιονίου Παν/μίου, εργάζεται ως μεταφράστρια της αγγλικής, ισπανικής, γαλικής και σύντομα και της πορτογαλικής γλώσσας. Για νa επικοινωνήσετε μαζί της, επισκεφθείτε τη διεύθυνση
http://yourtranslator.gr/
Η Ντίνα Τυροβολά, απόφοιτος του Ιονίου Παν/μίου, εργάζεται ως μεταφράστρια της αγγλικής, ισπανικής, γαλικής και σύντομα και της πορτογαλικής γλώσσας. Για νa επικοινωνήσετε μαζί της, επισκεφθείτε τη διεύθυνση
http://yourtranslator.gr/
RESULTADOS TERCER CERTAMEN LITERARIO
LA ASOCIACIÓN DE CULTURA HELÉNICA NOSTOSBAJO EL AUSPICIODE LA EMBAJADA DE GRECIA EN ARGENTINAEN COLABORACIÓN CONLA SOCIEDAD ARGENTINA DE ESCRITORES,lA UNIÓN GRIEGA DE ESCRITORES Y AUTORES DE LOS CINCO CONTINENTES,lA "DIASPORIC LITERATURE SPOT" DE AUSTRALIAEL CENTRO DE ESTUDIOS HELÉNICOS Y BIZANTINOS "FOTIOS MALEROS", DE LA UNIVERSIDAD DE CHILE
ANUNCIAN LOS RESULTADOS DEL TERCER CERTAMEN LITERARIO INTERNACIONAL
"MÁRMOLES DEL PARTENÓN¿HISTORIA DE UN ROBO O EL ROBO DE LA HISTORIA?"
Con alegría hemos recibido las participaciones para el concurso literario internacional lanzada por y organizado por tercera vez, la Asociación de Cultura Helénica Nostos y la Sociedad Argentina de Escritores, bajo los auspicios de la Embajada de Grecia en la Argentina y el Senado de la Nación de Argentina, en cooperación con notables cuerpos. A la competencia participaron más de 350 obras, novelas y poemas en griego, español e Inglés desde Grecia, Argentina, Chile, Uruguay, Chipre, Italia, Polonia, Francia, Chipre, Malaysia, Perú, Egipto, Estados Unidos, México y España.
La mención, a la luz de la decisión del jurado (C.D. Unión de Escritores y Autores Griegos los Cinco Continentes (Vaios Fasoulas, Elefteria Belba, Christina Tsardikos), Diasporik Literatur Spot (J. Garibaldi), Sociedad Argentina de Escritores (Antonio Las Heras) y C.D. de la Asociación de Cultura Helénica Nostos de Argentina, fue otorgada a Konstantina Tyrovolá, por el siguente texto:
LA ASOCIACIÓN DE CULTURA HELÉNICA NOSTOSBAJO EL AUSPICIODE LA EMBAJADA DE GRECIA EN ARGENTINAEN COLABORACIÓN CONLA SOCIEDAD ARGENTINA DE ESCRITORES,lA UNIÓN GRIEGA DE ESCRITORES Y AUTORES DE LOS CINCO CONTINENTES,lA "DIASPORIC LITERATURE SPOT" DE AUSTRALIAEL CENTRO DE ESTUDIOS HELÉNICOS Y BIZANTINOS "FOTIOS MALEROS", DE LA UNIVERSIDAD DE CHILE
ANUNCIAN LOS RESULTADOS DEL TERCER CERTAMEN LITERARIO INTERNACIONAL
"MÁRMOLES DEL PARTENÓN¿HISTORIA DE UN ROBO O EL ROBO DE LA HISTORIA?"
Con alegría hemos recibido las participaciones para el concurso literario internacional lanzada por y organizado por tercera vez, la Asociación de Cultura Helénica Nostos y la Sociedad Argentina de Escritores, bajo los auspicios de la Embajada de Grecia en la Argentina y el Senado de la Nación de Argentina, en cooperación con notables cuerpos. A la competencia participaron más de 350 obras, novelas y poemas en griego, español e Inglés desde Grecia, Argentina, Chile, Uruguay, Chipre, Italia, Polonia, Francia, Chipre, Malaysia, Perú, Egipto, Estados Unidos, México y España.
La mención, a la luz de la decisión del jurado (C.D. Unión de Escritores y Autores Griegos los Cinco Continentes (Vaios Fasoulas, Elefteria Belba, Christina Tsardikos), Diasporik Literatur Spot (J. Garibaldi), Sociedad Argentina de Escritores (Antonio Las Heras) y C.D. de la Asociación de Cultura Helénica Nostos de Argentina, fue otorgada a Konstantina Tyrovolá, por el siguente texto:
ΜΑΡΜΑΡΑ ΤΟΥ ΠΑΡΘΕΝΩΝΑ
ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΙΑΣ ΚΛΟΠΗΣ Ή, ΚΛΟΠΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ;
ΟΠΟΥ Η ΙΣΤΟΡΙΑ «ΜΙΛΑΕΙ» ΑΠΟ ΜΟΝΗ ΤΗΣ
-Επιτέλους έφυγαν.
-Επιτέλους.
Τα φώτα χαμήλωσαν, οι φωνές απομακρύνθηκαν, η σκιά του φεγγαριού απλώθηκε παντού. Άλλη μια κουραστική μέρα ξεδιπλώθηκε για να υποχωρήσει πάλι μπροστά στο γοργό, αμείλικτο ερχομό της νύχτας. Αμείλικτο; Ω, όχι για όλους. Κάποιοι ανακουφίστηκαν∙ επιτέλους.
-Έχεις αναρωτηθεί ποτέ τι κάνουμε εμείς εδώ;
-Μα… στεκόμαστε για να μας θαυμάσουν.
-Κι εσένα σου αρκεί αυτό;
-Τι θα έπρεπε δηλαδή να θέλω;
-Μα εμείς είμαστε ζωντανή ιστορία, δεν νομίζεις ότι μας αξίζει κάτι καλύτερο;
-«Ζωντανή»…χμμμμ...δεν θα το έθετα ακριβώς έτσι…
-Κι εγώ σου αντιλέγω ότι ψυχή δεν έχει μόνο ότι κινείται!
-Καλά, καλά…Τι έχεις πάθει εσύ σήμερα;
-Απλά κουράστηκα να υποκρίνομαι ότι είμαι καλά.
-Σαν τι άλλο θα ήθελες δηλαδή;
-Α, πολλά…έχεις όρεξη ν’ακούσεις;
-Μπορώ να πω όχι;
-Όχι. Λοιπόν…στη στάση των ανθρώπων δεν βρίσκεις ότι υπάρχει ένα αίσθημα περιφρόνησης και υποτίμησης για τα αντικείμενα του πολιτισμού; Περιορίζονται σε αναλύσεις, εκτιμήσεις, άντε και θαυμασμό, όμως ποιος προσπαθεί να μας καταλάβει πραγματικά και- αν λίγοι το κάνουν ή νομίζουν ότι το κάνουν-με τι κριτήρια; Θέλω να πω πως όταν μελετάς κάτι, δεν το κοιτάζεις από τη δική σου την πλευρά, από τις ανάγκες ή τα συμφέροντά σου, αλλά από την δική του την πλευρά. Έτσι, εκδηλώνεται, πιστεύω, η πραγματική αγάπη και ο θαυμασμός. Δες εμάς για παράδειγμα, είμαστε σκορπισμένα από δω κι από κει, δεν έχει τόση σημασία πώς και γιατί, αλλά αναρωτήθηκε κανείς πώς θα καλύψουμε αυτό το αίσθημα ανολοκλήρωτου που μας διακατέχει; Για κάθε έμψυχο ή άψυχο ον, υπάρχει ο φυσικός του χώρος, όπου γεννήθηκε ή ένιωσε πατρίδα του, όπου είναι η οικογένεια και οι συγγενείς του υπάρξεις. Σε εμάς δεν αναγνωρίστηκε αυτό το δικαίωμα κι έτσι καταλήξαμε αποχωρισμένα. Λένε πως μας κλέψανε, πως η χώρα μας δεν ήταν ικανή να μας φροντίσει- κι εμείς βέβαια δεν μιλήσαμε και πώς άλλωστε;- αλλά η αισθητική της τέχνης με την απλή συγκριτική και παράθεση δεν επιτάσσει μήπως τα όμοια να είναι μαζί; Η ιστορία δεν θέλει τη συνέχειά της σε σειρά; Η κατανόηση δεν διευκολύνεται από τη συνολική εικόνα για κάτι; Η ολοκλήρωση δεν έρχεται με την ένωση όλων των κομματιών και το αίσθημα του συνανήκειν και της οικογένειας; Αν αυτά είναι τόσο αυτονόητα στον άνθρωπο και τις κοινωνικές του δομές πώς μπορεί να αγνοούνται στην τελειότερη μορφή της ανθρώπινης έκφρασης, την τέχνη; Αλήθεια, δεν μ’ ενδιαφέρουν οι ανθρώπινες ανησυχίες περί της ιδιοκτησίας και τουριστικής εκμετάλλευσης, αλλά οι αξίες του ωραίου, του ενιαίου και του ταιριαστού. Και η ιστορία, στο τέλος-τέλος, είναι καθολική, είναι του ανθρώπου, δεν έχει σύνορα και ιδιοκτησίες, αλλά αφορμές ενότητας και ευαισθησίες. Χα, έκανα και ρίμα…Πού είχα μείνει; Α, ναι στην ιστορία. Οι άνθρωποι ερίζουν για κάτι που δεν τους ανήκει και αντί να μάθουν απ’ τα λάθη τους, τα επαναλαμβάνουν ξανά και ξανά με μεγάλη συνεκτικότητα, τόση όση αδυνατούν να επιδείξουν εκεί που πραγματικά αξίζει. Γι’ αυτούς είμαστε απλώς το πεδίο ανταγωνισμού στο όνομα εθνικιστικών αντιλήψεων, ένα κριτήριο αξίας της χώρας, ένας ναός κέρδους, ένα μέσο έλξης του τουρισμού, απασχόλησης προσωπικού…και άλλα θα μπορούσα να προσθέσω πλην της πραγματικής αξίας της ύπαρξής μας, της ιστορικής μνήμης, των ανθρώπινων αξιών, της αποθέωσης της τέχνης…της αξίας μας ως έργων, ως συμβόλων, ως συνδετικών κρίκων…που σήμερα δεν μπορούν να συνδέσουν τίποτα, ούτε καν το παρελθόν με το παρόν, αφού δεν μπορούν να συνδεθούν ούτε μεταξύ τους, έτσι όπως είναι χώρια. Είναι φοβερό και τραγικό συνάμα πόση ενέργεια και χρήμα σπαταλάται σε συζητήσεις και δράσεις σε πλήρη παρέκκλιση από το πραγματικά σημαντικό και άξιο προσοχής και ίσως αυτή η πλάνη των ανθρώπων να είναι η μεγαλύτερη απόδειξη της ματαιότητας της ύπαρξής τους, ενώ αφιερώνουν μεγάλο ποσοστό του χρόνου τους σε υπαρξιακές και φιλοσοφικές αναζητήσεις. Ίσως φταίει η άνιση και ασταθής μάχη λογικής και συναισθήματος…ίσως φταίει η περατή και θνητή φύση τους, που τους πανικοβάλλει, ενώ εμάς δεν μας απασχολεί…
-Κάτσε, κάτσε, πήρες φόρα…Το θέμα δεν είναι φιλοσοφικό, είναι πρακτικό…Υπάρχει ένα γεγονός, υπάρχουν κομμάτια μας αλλού κι εμείς δεν ανήκουμε εδώ…Έχουμε ταυτότητα, χώρα κατασκευής και χώρα προέλευσης, με κάποιο τρόπο ήρθαμε εδώ και κάποιοι μας φροντίζουν τόσα χρόνια…Η τέχνη δεν είναι αφηρημένη έννοια, είναι τα έργα της, και αυτά, αν δεν αξιοποιούνται με χρήση σε πραγματικό χρόνο όπως ένα ρούχο που ακόμα φοριέται, μπορούν και αξίζει να γίνονται κτήμα όλων των ανθρώπων και αντικείμενο του θαυμασμού τους, αν δεν θέλουμε απλά να γεμίζουμε τις αποθήκες τους. Το πού θα εκτεθούν δεν είναι ασήμαντο ζήτημα, απαιτούν χρήματα για να συντηρηθούν, φέρνουν χρήματα όταν προβληθούν…Εγώ αφήνω απέξω τις βασιζόμενες σε εθνικές και πολιτιστικές αξιώσεις εκατέρωθεν πολιτικές διεκδικήσεις, τις παραπομπές σε ιστορικά αμετάκλητα και ιδιωτικά συμφέροντα, το θέμα είναι, όπως σε κάθε διαπραγμάτευση, ποιος θέλει τι και γιατί; Η δυσκολία έγκειται στο ότι και οι δύο θέλουν το ίδιο πράγμα και για τον ίδιο λόγο…Εδώ ούτε τα αντίγραφά μας δεν θα τους έκαναν…
-Κι εγώ σου λέω πως σημασία έχει η αλήθεια…Μας κλέψανε ή δεν μας κλέψανε; Είναι ή δεν είναι αυτό παράνομο; Πρέπει ή δεν πρέπει να επιστρέψουμε στην αρχική μας θέση; Αν θέλουμε να εστιάσουμε στα πρακτικά θέματα, να η ευκαιρία για σύντομες και ξεκάθαρες απαντήσεις. Η υπόθεσή μας μοιάζει να έχει πάρει το δρόμο της παραγραφής τόσα χρόνια μετά, αλλά πέρα από τα νομικά θέσφατα, τι γίνεται με το κοινό αίσθημα δικαίου; Πώς νομίζεις ότι νιώθουν οι Έλληνες τουρίστες στο Βρετανικό Μουσείο; Μπορεί να μη ζουν οι καλλιτέχνες για να μας διεκδικήσουν, αλλά για ποιον νομίζεις ότι δημιούργησαν αν όχι για την πατρίδα τους;
-Μ΄αρέσει που μιλούσες για αξίες, την ομορφιά της τέχνης και τώρα μου τα γυρνάς πάλι…Και να σου πω και κάτι; Μπορεί τα έργα αυτά, ναοί ή αγάλματα και όλα τα άλλα, να φαίνεται ότι δημιουργήθηκαν για το λαό –ποιος θα προσευχηθεί στο ναό;- αλλά ο καλλιτέχνης μπορεί να δημιουργεί και για τον εαυτό του, από μια ατομική ανάγκη άλλωστε ξεκινάει η δημιουργία και από μια ατομική ιδέα η καλλιτεχνική έμπνευση. Γιατί έχω αρχίσει να σκέφτομαι και αλλιώς…όλα εμάς τα πολιτιστικά έργα μάς διεκδικούν όλοι σαν να είμαστε θηράματα…μας χαρακτηρίζουν σύμβολα και σπεύδουν να μας προστατεύσουν και να μας διασώσουν, ξεχνώντας ότι αυτό που έχει σημασία είναι αυτό που συμβολίζουμε και αντιπροσωπεύουμε και όχι εμείς τα ίδια. Εμείς μπορεί να είμαστε το δέντρο, αλλά πίσω μας κρύβεται ένα δάσος ανθρώπινων αξιών, αιώνιων ανθρώπινων αγωνιών και αναζητήσεων για το νόημα της ζωής, την ουσία των ανθρώπινων σχέσεων, τη θνητότητα και αμείλικτη περατότητα στο χρόνο…αυτά θα έπρεπε να απασχολούν τους ανθρώπους και όχι μερικά σύμβολα που στο τέλος τέλος είναι υλικά αγαθά, με μεγάλη αξία αναμφίβολα. Και για την κλοπή της ιστορίας που επικαλούνται πολλοί για την επιστροφή μας, έχω να πω ότι ιστορία δεν είναι τα σύμβολα και τα υλικά –έστω πολιτιστικά- αγαθά, είναι και αυτά, αλλά κυρίως για την τόνωση της εθνικής συνείδησης και του αισθήματος της κοινής πορείας, που καπηλεύονται κυβερνήσεις και εθνικιστικές αντιλήψεις∙ ιστορία είναι οι ανθρώπινες αξίες και όλα αυτά που είπα και πριν. Ας πούμε ότι εμείς είμαστε τα οχήματα, τα πολιτιστικά σημαίνοντα, όμως σημασία έχουν τα πολιτιστικά σημαινόμενα, σωστά; Ξέρεις, η έμφαση στα σύμβολα και τις συμβολικές πράξεις αντιμετωπίζει συχνά τον κίνδυνο να χαρακτηριστεί υποκρισία, αν όλη η ενέργεια των ανθρώπων σπαταλάται σε αυτά και όχι στην ουσία που αντιπροσωπεύουν. Δεν αρκεί να κάνει κανείς κάτι, που είναι καλύτερο βέβαια απ’ το τίποτα, αλλά πρέπει να αντιμετωπίζει ένα πρόβλημα σφαιρικά και συνολικά, από τις αιτίες του, και χρονικά, ως μια αδιαίρετη συνέχεια. Ας πούμε ότι γυρίζουμε στη χώρα μας. Γυρίζουμε στο ωραίο μουσείο που μας φτιάξανε. Τι θα γίνει με τόσα άλλα πολιτιστικά αγαθά που χρειάζονται φροντίδα; Τόσους χώρους που υποαξιοποιούνται ή δεν αξιοποιούνται καθόλου; Τα τόσα προβλήματα φύλαξης και απασχόλησης προσωπικού, που δεν είναι μόνιμο και οικονομικά εξασφαλισμένο; Μιλάμε για προβλήματα διοικητικά, οργανωτικά, οικονομικά και, τελικά, προβλήματα πολιτικής βούλησης. Ας μην εξαντλείται αυτή, παρακαλώ, στις πομπώδεις δηλώσεις περί πολιτιστικής κληρονομιάς.
-Έχεις δίκιο. Και ξέρεις, αυτό που φοβάμαι κι εγώ, τώρα με την οικονομική κρίση, είναι ότι η έμφαση στη μείωση του κόστους, θα σημάνει μια έκπτωση στην ποιότητα, την αισθητική και τις ηθικές αξίες. Για την κρίση αξιών και την πολιτική κρίση, κανείς δεν προσπάθησε να συντονίσει μια εθνική ή παγκόσμια προσπάθεια διάσωσης, αλλά ζούμε φαίνεται την αποθέωση του χρήματος, το πρωτείο του κέρδους, που μόλις έπαψε να υπάρχει ή γνώρισε ύφεση, δημιουργήθηκε πανικός και εξαπλώθηκαν φόβοι για τη σωτηρία της ανθρωπότητας! Εμείς είμαστε ο τελευταίος τροχός της αμάξης και πολύ φοβάμαι πως δεν νοιάζονται πραγματικά για εμάς, αλλά μας χρησιμοποιούν ως ένα αντικείμενο για το οποίο εθνικά, τουλάχιστον, απολαμβάνουν απόλυτη συμφωνία και έγκριση των δηλώσεων και πράξεών τους. Για μένα τα πράγματα είναι πιο απλά: γυρίζουμε στην Ελλάδα γιατί εκεί γεννηθήκαμε και γιατί εκεί βρίσκονται τα υπόλοιπα κομμάτια μας. Άλλωστε, ο χρόνος λειτουργεί εις βάρος της επιστροφής μας, γιατί η κατάσταση μονιμοποιείται και με αυτό τον τρόπο σχεδόν νομιμοποιείται.
-Κι εγώ μέσα μου θα ήθελα να γυρίσω και το ξέρεις, αλλά αν δούμε τα πράγματα από κάποια απόσταση θα διαπιστώσουμε ότι η ιστορία δεν είναι μονοκόμματη και ευθύγραμμη στο χρόνο. Από τότε που γεννηθήκαμε μέχρι τώρα, έχουν συμβεί πολλά, τόσο εδώ όσο και στην Ελλάδα. Παρεμβλήθηκαν περίοδοι ιστορικής ντροπής, πολιτικής απαξίωσης, πολιτιστικής και ηθικής παρακμής και εμείς υπήρξαμε έρμαιο όλων αυτών των δυσμενών για την ανθρωπότητα συνθηκών. Σε περιόδους κρίσης του παρελθόντος, δεν στάθηκε δυνατή η αποτίμηση της αξίας μας ή πέρασε σε δεύτερη μοίρα, εν μέσω πολύ σημαντικών προβλημάτων. Η ανθρώπινη δύναμη ή αδυναμία επιδρά και στα πολιτιστικά αγαθά. Θέλω να πω, θα ήταν αφελές και τουλάχιστον παράλειψη να μελετήσει κανείς την υπόθεση αυτή μεταφερόμενος/η χρονικά από τα αρχαία χρόνια στη σύγχρονη πραγματικότητα, χωρίς να εξετάσει τι μεσολάβησε, ιστορικά και πολιτιστικά. Ίσως εκεί διαπιστωθούν σφάλματα εκατέρωθεν με δυναμική ώθησης της εστίασης του ενδιαφέροντος σε σημαντικότερα ζητήματα αξιών, ίσως χρειάζεται μια ενδοσκόπηση σε πτυχές ανεξερεύνητες της εθνικής και ατομικής ψυχής με βάση το δυνάμει πολύ διδακτικό παρελθόν.
-Κατά βάθος ξέρω πως έχεις δίκιο και υπάρχουν τόσα ιστορικά αναλυτικά στοιχεία για να μελετήσει και να αξιολογήσει κανείς στην υπόθεση που δικαιολογούν το αχανές των συζητήσεων, χωρίς να υπολογίσει κανείς τα αντικρουόμενα συμφέροντα που δυσχεραίνουν τη λύση του ζητήματος. Εγώ, όμως, ξέρεις τι ονειρεύομαι; Ονειρεύομαι τις μέρες που με ξυπνούσε το γλυκό και ζεστό άγγιγμα μιας ηλιαχτίδας στην κορυφή της Ακρόπολης και το αεράκι που ανακάτευε τη σκόνη με τον ήλιο ανάμεσα στους κίονες, το παιχνίδι των σκιών κάτω από τα στοιβαρά ασήκωτα μάρμαρα και τους ανταγωνισμούς των χρωμάτων στις ζωφόρους. Αν δεν φοβάσαι να ξυπνήσεις το πρωί, αν ξυπνάς λουσμένος στο φως και την ελπίδα, τίποτα τότε δεν είναι ικανό να σε φοβίσει. Αν ξυπνάς και βλέπεις τη θέα της ζωντανής πόλης, πρώτα από όλους, ανασαίνοντας κάθε αγωνία και μαντεύοντας τα βήματα μιας ακόμα δημιουργικής ημέρας, αν σε ξεσηκώνουν ανθρώπινες φωνές και επιθυμίες, αν ενώνεσαι με τις σκέψεις και τις προσευχές τους, ξέρεις πως ο κόσμος έχει ακόμα αντοχές. Αν ακόμα οι ελαιώνες γεμίζουν τα πνευμόνια σου φρέσκο άρωμα λαδιού και χώμα νοτισμένο από ένα βαρύ βιαστικό σύννεφο, ξέρεις πως υπάρχει και ζωή. Και η φύση είναι η ζωή∙ και στη φύση θα βρούμε το χαμένο εαυτό μας. Και η τέχνη είναι ζωή∙ και στην τέχνη θα βρούμε την ελπίδα. Και ο άνθρωπος είναι ζωή∙ και στον άνθρωπο θα βρούμε την αγάπη. Και αυτό είναι σοφία αιώνων…σοφία απ’ την καρδιά ενός μάλλον κουρασμένου κομματιού μαρμάρου…Κι αφού ο Τζεπέτο δεν υπάρχει πια-μην κοιτάς που λένε πως δεν υπήρξε ποτέ-για να ζωντανέψει τα παγωμένα μέλη μας, ας κοιμηθούμε τώρα ήσυχα περιμένοντας τις ευχάριστα ανυπόφορες κραυγές θαυμασμού των αυριανών επισκεπτών μας.
-Θα ‘δινα και το ένα μου χαλινάρι να γίνονταν όλα όπως παλιά…Μου ‘φεραν νοσταλγία τα λόγια σου…Καληνύχτα ιππέα.
-Και το σήμερα, όμως, και το αύριο δεν ξέρουμε τι καλό θα μας φέρει…Καληνύχτα άτι.
ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΙΑΣ ΚΛΟΠΗΣ Ή, ΚΛΟΠΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ;
ΟΠΟΥ Η ΙΣΤΟΡΙΑ «ΜΙΛΑΕΙ» ΑΠΟ ΜΟΝΗ ΤΗΣ
-Επιτέλους έφυγαν.
-Επιτέλους.
Τα φώτα χαμήλωσαν, οι φωνές απομακρύνθηκαν, η σκιά του φεγγαριού απλώθηκε παντού. Άλλη μια κουραστική μέρα ξεδιπλώθηκε για να υποχωρήσει πάλι μπροστά στο γοργό, αμείλικτο ερχομό της νύχτας. Αμείλικτο; Ω, όχι για όλους. Κάποιοι ανακουφίστηκαν∙ επιτέλους.
-Έχεις αναρωτηθεί ποτέ τι κάνουμε εμείς εδώ;
-Μα… στεκόμαστε για να μας θαυμάσουν.
-Κι εσένα σου αρκεί αυτό;
-Τι θα έπρεπε δηλαδή να θέλω;
-Μα εμείς είμαστε ζωντανή ιστορία, δεν νομίζεις ότι μας αξίζει κάτι καλύτερο;
-«Ζωντανή»…χμμμμ...δεν θα το έθετα ακριβώς έτσι…
-Κι εγώ σου αντιλέγω ότι ψυχή δεν έχει μόνο ότι κινείται!
-Καλά, καλά…Τι έχεις πάθει εσύ σήμερα;
-Απλά κουράστηκα να υποκρίνομαι ότι είμαι καλά.
-Σαν τι άλλο θα ήθελες δηλαδή;
-Α, πολλά…έχεις όρεξη ν’ακούσεις;
-Μπορώ να πω όχι;
-Όχι. Λοιπόν…στη στάση των ανθρώπων δεν βρίσκεις ότι υπάρχει ένα αίσθημα περιφρόνησης και υποτίμησης για τα αντικείμενα του πολιτισμού; Περιορίζονται σε αναλύσεις, εκτιμήσεις, άντε και θαυμασμό, όμως ποιος προσπαθεί να μας καταλάβει πραγματικά και- αν λίγοι το κάνουν ή νομίζουν ότι το κάνουν-με τι κριτήρια; Θέλω να πω πως όταν μελετάς κάτι, δεν το κοιτάζεις από τη δική σου την πλευρά, από τις ανάγκες ή τα συμφέροντά σου, αλλά από την δική του την πλευρά. Έτσι, εκδηλώνεται, πιστεύω, η πραγματική αγάπη και ο θαυμασμός. Δες εμάς για παράδειγμα, είμαστε σκορπισμένα από δω κι από κει, δεν έχει τόση σημασία πώς και γιατί, αλλά αναρωτήθηκε κανείς πώς θα καλύψουμε αυτό το αίσθημα ανολοκλήρωτου που μας διακατέχει; Για κάθε έμψυχο ή άψυχο ον, υπάρχει ο φυσικός του χώρος, όπου γεννήθηκε ή ένιωσε πατρίδα του, όπου είναι η οικογένεια και οι συγγενείς του υπάρξεις. Σε εμάς δεν αναγνωρίστηκε αυτό το δικαίωμα κι έτσι καταλήξαμε αποχωρισμένα. Λένε πως μας κλέψανε, πως η χώρα μας δεν ήταν ικανή να μας φροντίσει- κι εμείς βέβαια δεν μιλήσαμε και πώς άλλωστε;- αλλά η αισθητική της τέχνης με την απλή συγκριτική και παράθεση δεν επιτάσσει μήπως τα όμοια να είναι μαζί; Η ιστορία δεν θέλει τη συνέχειά της σε σειρά; Η κατανόηση δεν διευκολύνεται από τη συνολική εικόνα για κάτι; Η ολοκλήρωση δεν έρχεται με την ένωση όλων των κομματιών και το αίσθημα του συνανήκειν και της οικογένειας; Αν αυτά είναι τόσο αυτονόητα στον άνθρωπο και τις κοινωνικές του δομές πώς μπορεί να αγνοούνται στην τελειότερη μορφή της ανθρώπινης έκφρασης, την τέχνη; Αλήθεια, δεν μ’ ενδιαφέρουν οι ανθρώπινες ανησυχίες περί της ιδιοκτησίας και τουριστικής εκμετάλλευσης, αλλά οι αξίες του ωραίου, του ενιαίου και του ταιριαστού. Και η ιστορία, στο τέλος-τέλος, είναι καθολική, είναι του ανθρώπου, δεν έχει σύνορα και ιδιοκτησίες, αλλά αφορμές ενότητας και ευαισθησίες. Χα, έκανα και ρίμα…Πού είχα μείνει; Α, ναι στην ιστορία. Οι άνθρωποι ερίζουν για κάτι που δεν τους ανήκει και αντί να μάθουν απ’ τα λάθη τους, τα επαναλαμβάνουν ξανά και ξανά με μεγάλη συνεκτικότητα, τόση όση αδυνατούν να επιδείξουν εκεί που πραγματικά αξίζει. Γι’ αυτούς είμαστε απλώς το πεδίο ανταγωνισμού στο όνομα εθνικιστικών αντιλήψεων, ένα κριτήριο αξίας της χώρας, ένας ναός κέρδους, ένα μέσο έλξης του τουρισμού, απασχόλησης προσωπικού…και άλλα θα μπορούσα να προσθέσω πλην της πραγματικής αξίας της ύπαρξής μας, της ιστορικής μνήμης, των ανθρώπινων αξιών, της αποθέωσης της τέχνης…της αξίας μας ως έργων, ως συμβόλων, ως συνδετικών κρίκων…που σήμερα δεν μπορούν να συνδέσουν τίποτα, ούτε καν το παρελθόν με το παρόν, αφού δεν μπορούν να συνδεθούν ούτε μεταξύ τους, έτσι όπως είναι χώρια. Είναι φοβερό και τραγικό συνάμα πόση ενέργεια και χρήμα σπαταλάται σε συζητήσεις και δράσεις σε πλήρη παρέκκλιση από το πραγματικά σημαντικό και άξιο προσοχής και ίσως αυτή η πλάνη των ανθρώπων να είναι η μεγαλύτερη απόδειξη της ματαιότητας της ύπαρξής τους, ενώ αφιερώνουν μεγάλο ποσοστό του χρόνου τους σε υπαρξιακές και φιλοσοφικές αναζητήσεις. Ίσως φταίει η άνιση και ασταθής μάχη λογικής και συναισθήματος…ίσως φταίει η περατή και θνητή φύση τους, που τους πανικοβάλλει, ενώ εμάς δεν μας απασχολεί…
-Κάτσε, κάτσε, πήρες φόρα…Το θέμα δεν είναι φιλοσοφικό, είναι πρακτικό…Υπάρχει ένα γεγονός, υπάρχουν κομμάτια μας αλλού κι εμείς δεν ανήκουμε εδώ…Έχουμε ταυτότητα, χώρα κατασκευής και χώρα προέλευσης, με κάποιο τρόπο ήρθαμε εδώ και κάποιοι μας φροντίζουν τόσα χρόνια…Η τέχνη δεν είναι αφηρημένη έννοια, είναι τα έργα της, και αυτά, αν δεν αξιοποιούνται με χρήση σε πραγματικό χρόνο όπως ένα ρούχο που ακόμα φοριέται, μπορούν και αξίζει να γίνονται κτήμα όλων των ανθρώπων και αντικείμενο του θαυμασμού τους, αν δεν θέλουμε απλά να γεμίζουμε τις αποθήκες τους. Το πού θα εκτεθούν δεν είναι ασήμαντο ζήτημα, απαιτούν χρήματα για να συντηρηθούν, φέρνουν χρήματα όταν προβληθούν…Εγώ αφήνω απέξω τις βασιζόμενες σε εθνικές και πολιτιστικές αξιώσεις εκατέρωθεν πολιτικές διεκδικήσεις, τις παραπομπές σε ιστορικά αμετάκλητα και ιδιωτικά συμφέροντα, το θέμα είναι, όπως σε κάθε διαπραγμάτευση, ποιος θέλει τι και γιατί; Η δυσκολία έγκειται στο ότι και οι δύο θέλουν το ίδιο πράγμα και για τον ίδιο λόγο…Εδώ ούτε τα αντίγραφά μας δεν θα τους έκαναν…
-Κι εγώ σου λέω πως σημασία έχει η αλήθεια…Μας κλέψανε ή δεν μας κλέψανε; Είναι ή δεν είναι αυτό παράνομο; Πρέπει ή δεν πρέπει να επιστρέψουμε στην αρχική μας θέση; Αν θέλουμε να εστιάσουμε στα πρακτικά θέματα, να η ευκαιρία για σύντομες και ξεκάθαρες απαντήσεις. Η υπόθεσή μας μοιάζει να έχει πάρει το δρόμο της παραγραφής τόσα χρόνια μετά, αλλά πέρα από τα νομικά θέσφατα, τι γίνεται με το κοινό αίσθημα δικαίου; Πώς νομίζεις ότι νιώθουν οι Έλληνες τουρίστες στο Βρετανικό Μουσείο; Μπορεί να μη ζουν οι καλλιτέχνες για να μας διεκδικήσουν, αλλά για ποιον νομίζεις ότι δημιούργησαν αν όχι για την πατρίδα τους;
-Μ΄αρέσει που μιλούσες για αξίες, την ομορφιά της τέχνης και τώρα μου τα γυρνάς πάλι…Και να σου πω και κάτι; Μπορεί τα έργα αυτά, ναοί ή αγάλματα και όλα τα άλλα, να φαίνεται ότι δημιουργήθηκαν για το λαό –ποιος θα προσευχηθεί στο ναό;- αλλά ο καλλιτέχνης μπορεί να δημιουργεί και για τον εαυτό του, από μια ατομική ανάγκη άλλωστε ξεκινάει η δημιουργία και από μια ατομική ιδέα η καλλιτεχνική έμπνευση. Γιατί έχω αρχίσει να σκέφτομαι και αλλιώς…όλα εμάς τα πολιτιστικά έργα μάς διεκδικούν όλοι σαν να είμαστε θηράματα…μας χαρακτηρίζουν σύμβολα και σπεύδουν να μας προστατεύσουν και να μας διασώσουν, ξεχνώντας ότι αυτό που έχει σημασία είναι αυτό που συμβολίζουμε και αντιπροσωπεύουμε και όχι εμείς τα ίδια. Εμείς μπορεί να είμαστε το δέντρο, αλλά πίσω μας κρύβεται ένα δάσος ανθρώπινων αξιών, αιώνιων ανθρώπινων αγωνιών και αναζητήσεων για το νόημα της ζωής, την ουσία των ανθρώπινων σχέσεων, τη θνητότητα και αμείλικτη περατότητα στο χρόνο…αυτά θα έπρεπε να απασχολούν τους ανθρώπους και όχι μερικά σύμβολα που στο τέλος τέλος είναι υλικά αγαθά, με μεγάλη αξία αναμφίβολα. Και για την κλοπή της ιστορίας που επικαλούνται πολλοί για την επιστροφή μας, έχω να πω ότι ιστορία δεν είναι τα σύμβολα και τα υλικά –έστω πολιτιστικά- αγαθά, είναι και αυτά, αλλά κυρίως για την τόνωση της εθνικής συνείδησης και του αισθήματος της κοινής πορείας, που καπηλεύονται κυβερνήσεις και εθνικιστικές αντιλήψεις∙ ιστορία είναι οι ανθρώπινες αξίες και όλα αυτά που είπα και πριν. Ας πούμε ότι εμείς είμαστε τα οχήματα, τα πολιτιστικά σημαίνοντα, όμως σημασία έχουν τα πολιτιστικά σημαινόμενα, σωστά; Ξέρεις, η έμφαση στα σύμβολα και τις συμβολικές πράξεις αντιμετωπίζει συχνά τον κίνδυνο να χαρακτηριστεί υποκρισία, αν όλη η ενέργεια των ανθρώπων σπαταλάται σε αυτά και όχι στην ουσία που αντιπροσωπεύουν. Δεν αρκεί να κάνει κανείς κάτι, που είναι καλύτερο βέβαια απ’ το τίποτα, αλλά πρέπει να αντιμετωπίζει ένα πρόβλημα σφαιρικά και συνολικά, από τις αιτίες του, και χρονικά, ως μια αδιαίρετη συνέχεια. Ας πούμε ότι γυρίζουμε στη χώρα μας. Γυρίζουμε στο ωραίο μουσείο που μας φτιάξανε. Τι θα γίνει με τόσα άλλα πολιτιστικά αγαθά που χρειάζονται φροντίδα; Τόσους χώρους που υποαξιοποιούνται ή δεν αξιοποιούνται καθόλου; Τα τόσα προβλήματα φύλαξης και απασχόλησης προσωπικού, που δεν είναι μόνιμο και οικονομικά εξασφαλισμένο; Μιλάμε για προβλήματα διοικητικά, οργανωτικά, οικονομικά και, τελικά, προβλήματα πολιτικής βούλησης. Ας μην εξαντλείται αυτή, παρακαλώ, στις πομπώδεις δηλώσεις περί πολιτιστικής κληρονομιάς.
-Έχεις δίκιο. Και ξέρεις, αυτό που φοβάμαι κι εγώ, τώρα με την οικονομική κρίση, είναι ότι η έμφαση στη μείωση του κόστους, θα σημάνει μια έκπτωση στην ποιότητα, την αισθητική και τις ηθικές αξίες. Για την κρίση αξιών και την πολιτική κρίση, κανείς δεν προσπάθησε να συντονίσει μια εθνική ή παγκόσμια προσπάθεια διάσωσης, αλλά ζούμε φαίνεται την αποθέωση του χρήματος, το πρωτείο του κέρδους, που μόλις έπαψε να υπάρχει ή γνώρισε ύφεση, δημιουργήθηκε πανικός και εξαπλώθηκαν φόβοι για τη σωτηρία της ανθρωπότητας! Εμείς είμαστε ο τελευταίος τροχός της αμάξης και πολύ φοβάμαι πως δεν νοιάζονται πραγματικά για εμάς, αλλά μας χρησιμοποιούν ως ένα αντικείμενο για το οποίο εθνικά, τουλάχιστον, απολαμβάνουν απόλυτη συμφωνία και έγκριση των δηλώσεων και πράξεών τους. Για μένα τα πράγματα είναι πιο απλά: γυρίζουμε στην Ελλάδα γιατί εκεί γεννηθήκαμε και γιατί εκεί βρίσκονται τα υπόλοιπα κομμάτια μας. Άλλωστε, ο χρόνος λειτουργεί εις βάρος της επιστροφής μας, γιατί η κατάσταση μονιμοποιείται και με αυτό τον τρόπο σχεδόν νομιμοποιείται.
-Κι εγώ μέσα μου θα ήθελα να γυρίσω και το ξέρεις, αλλά αν δούμε τα πράγματα από κάποια απόσταση θα διαπιστώσουμε ότι η ιστορία δεν είναι μονοκόμματη και ευθύγραμμη στο χρόνο. Από τότε που γεννηθήκαμε μέχρι τώρα, έχουν συμβεί πολλά, τόσο εδώ όσο και στην Ελλάδα. Παρεμβλήθηκαν περίοδοι ιστορικής ντροπής, πολιτικής απαξίωσης, πολιτιστικής και ηθικής παρακμής και εμείς υπήρξαμε έρμαιο όλων αυτών των δυσμενών για την ανθρωπότητα συνθηκών. Σε περιόδους κρίσης του παρελθόντος, δεν στάθηκε δυνατή η αποτίμηση της αξίας μας ή πέρασε σε δεύτερη μοίρα, εν μέσω πολύ σημαντικών προβλημάτων. Η ανθρώπινη δύναμη ή αδυναμία επιδρά και στα πολιτιστικά αγαθά. Θέλω να πω, θα ήταν αφελές και τουλάχιστον παράλειψη να μελετήσει κανείς την υπόθεση αυτή μεταφερόμενος/η χρονικά από τα αρχαία χρόνια στη σύγχρονη πραγματικότητα, χωρίς να εξετάσει τι μεσολάβησε, ιστορικά και πολιτιστικά. Ίσως εκεί διαπιστωθούν σφάλματα εκατέρωθεν με δυναμική ώθησης της εστίασης του ενδιαφέροντος σε σημαντικότερα ζητήματα αξιών, ίσως χρειάζεται μια ενδοσκόπηση σε πτυχές ανεξερεύνητες της εθνικής και ατομικής ψυχής με βάση το δυνάμει πολύ διδακτικό παρελθόν.
-Κατά βάθος ξέρω πως έχεις δίκιο και υπάρχουν τόσα ιστορικά αναλυτικά στοιχεία για να μελετήσει και να αξιολογήσει κανείς στην υπόθεση που δικαιολογούν το αχανές των συζητήσεων, χωρίς να υπολογίσει κανείς τα αντικρουόμενα συμφέροντα που δυσχεραίνουν τη λύση του ζητήματος. Εγώ, όμως, ξέρεις τι ονειρεύομαι; Ονειρεύομαι τις μέρες που με ξυπνούσε το γλυκό και ζεστό άγγιγμα μιας ηλιαχτίδας στην κορυφή της Ακρόπολης και το αεράκι που ανακάτευε τη σκόνη με τον ήλιο ανάμεσα στους κίονες, το παιχνίδι των σκιών κάτω από τα στοιβαρά ασήκωτα μάρμαρα και τους ανταγωνισμούς των χρωμάτων στις ζωφόρους. Αν δεν φοβάσαι να ξυπνήσεις το πρωί, αν ξυπνάς λουσμένος στο φως και την ελπίδα, τίποτα τότε δεν είναι ικανό να σε φοβίσει. Αν ξυπνάς και βλέπεις τη θέα της ζωντανής πόλης, πρώτα από όλους, ανασαίνοντας κάθε αγωνία και μαντεύοντας τα βήματα μιας ακόμα δημιουργικής ημέρας, αν σε ξεσηκώνουν ανθρώπινες φωνές και επιθυμίες, αν ενώνεσαι με τις σκέψεις και τις προσευχές τους, ξέρεις πως ο κόσμος έχει ακόμα αντοχές. Αν ακόμα οι ελαιώνες γεμίζουν τα πνευμόνια σου φρέσκο άρωμα λαδιού και χώμα νοτισμένο από ένα βαρύ βιαστικό σύννεφο, ξέρεις πως υπάρχει και ζωή. Και η φύση είναι η ζωή∙ και στη φύση θα βρούμε το χαμένο εαυτό μας. Και η τέχνη είναι ζωή∙ και στην τέχνη θα βρούμε την ελπίδα. Και ο άνθρωπος είναι ζωή∙ και στον άνθρωπο θα βρούμε την αγάπη. Και αυτό είναι σοφία αιώνων…σοφία απ’ την καρδιά ενός μάλλον κουρασμένου κομματιού μαρμάρου…Κι αφού ο Τζεπέτο δεν υπάρχει πια-μην κοιτάς που λένε πως δεν υπήρξε ποτέ-για να ζωντανέψει τα παγωμένα μέλη μας, ας κοιμηθούμε τώρα ήσυχα περιμένοντας τις ευχάριστα ανυπόφορες κραυγές θαυμασμού των αυριανών επισκεπτών μας.
-Θα ‘δινα και το ένα μου χαλινάρι να γίνονταν όλα όπως παλιά…Μου ‘φεραν νοσταλγία τα λόγια σου…Καληνύχτα ιππέα.
-Και το σήμερα, όμως, και το αύριο δεν ξέρουμε τι καλό θα μας φέρει…Καληνύχτα άτι.