Ετήσιο Σεμινάριο Λατινοαμερικανικού πολιτισμού του Ηλία Ταμπουράκη στον Όμιλο UNESCO Ν. Πειραιώς & Νήσων, 2004-2005.
Μέση Αμερική: Αιματηρή μετάνοια
και πτώση από το "όρος-πυραμίδα"
Οι τρομερές θυσιαστήριες τελετουργίες καταδεικνύουν δραματικά το απροσδόκητο της πολιτικής εξουσίας, που τρεφόταν από τον πόλεμο και την ανθρωποθυσία, τουλάχιστον στον πολιτισμό νάουατλ (náhuatl) των Αζτέκων του κεντρικού Μεξικού, αλλά και ανάμεσα στους Μάγια της Γουατεμάλας. Το κύριο μέλημα των πολεμιστών στους λεγόμενους «πολέμους των ανθέων», ήταν να συλλάβουν αιχμαλώτους για θυσίες.
Όταν ο Πρίγκηπας Νετσαουαλκόγιοτλ (Tlatoani Acolmiztli Netzahualcóyotl, 1402-1972 μ.Χ.) – ο φιλόσοφος, πολεμιστής, αρχιτέκτονας, ποιητής και νομοθέτης του Τεσκόκο (Texcoco), της λίμνης της Σελήνης), στο Μεξικό- είχε συλλάβει τον αρχηγό των Τεκπανέκα (tecpaneca), τον Μάστλα (Maxtla), έστησε ένα σόκαλο (zócalo) –δηλαδή, μία βάση πυραμίδας/ναού- που χρησίμευε συγχρόνως και ως βωμός, πάνω στον οποίο θα πραγματοποιούσε τη θυσία του θύματος του για να τιμήσει τη νίκη των Μεσίκα (mexica) εναντίον των Τεκπανέκα, έξω από το Ασκαποτσάλκο (Azcapotzalcio). Εκεί λοιπόν, μετέφεραν το Μάστλα, έχοντας πρώτα αφαιρέσει τα διακριτικά της εξουσίας του από το βασιλικό του ένδυμα. Κατόπιν, τέσσερις υπηρέτες τον συγκράτησαν πάνω στο βωμό, και τότε ο ίδιος ο Νετσαουαλκόγιοτλ, χρησιμοποιώντας ένα μαχαίρι από οψιδιανό –δηλαδή από την ηφαιστειακή, μαύρη και γυαλιστερή πέτρα που είναι κοφτερή σα γυαλί, του άνοιξε το στήθος, έσπασε με το χέρι του μερικά από τα πλευρά του, και τράβηξε έξω την καρδιά του, ραντίζοντας με το αίμα του θύματός του τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα. Κατόπιν, έθαψαν το Μάστλα με όλες τις τιμές που άρμοζαν σ’ ένα τλατοάνι (tlatoani) –δηλαδή ένα σοφό βασιλιά των Αζτέκων.
Το αίμα των ανθρωποθυσιών ήταν ο κύριος φορέας της γονιμοποιητικής δύναμης, που εξασφάλιζε την εναλλαγή της ξηρασίας και της εποχής των βροχών. Κατ’ επέκτασιν, η θυσία συνδεόταν με την αναγέννηση της εκτελεστικής εξουσίας, όταν η κοινωνία μεταλλασσόταν μέσω της αποσύνθεσης. Αυτός ο συμβολισμός ήταν η ένωση της κατακτημένης γης με τη γη των κατακτητών, που προκαλούσε τη γονιμοποίηση. Θυσίες γινόταν κυρίως στην κορυφή των τεοκάλι (teokalli)[i] –δηλαδή των πυραμίδων που συμβόλιζαν ιερά βουνά- όπου οι θεοποιημένοι Ήρωες επικοινωνούσαν με τους θνητούς. Με την εξαγωγή της καρδιάς, το θύμα δεν είχε ακαριαίο θάνατο, διότι το αρτηριακό αίμα τον κρατούσε στη ζωή για περίπου δύο λεπτά –ενώ η καρδιά διατηρούσε τους παλμούς της για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα-, έτσι ώστε να βιώσει την ίδια του τη αυτοθυσία. Αμέσως, το σώμα ριχνόταν από τις σκάλες της πυραμίδας –πράξη που συμβολίζει την πτώση της θεάς Κογιολσάουκι (Coyolxauqui) από το όρος Κοατεπέκ (Coatepec), ως τιμωρία γιατί δεν επέτρεψε τη γέννηση του γιου της του Ουτσιλοπόστλι (Huitzilopoxtli) του μικροσκοπικού πτηνού κολιμπρί (colibrí) –που θεωρείται ο προστάτης των Αζτέκων. Η ανθρωποθυσία συνέβαλλε στη διατήρηση της δημογραφικής αλλά και κοσμικής ισορροπίας. Εκτός αυτού, είναι γνωστή και η αιματηρή μετάνοια με διάτρηση της γλώσσας ή του πέους με αγκάθι από κάκτο μαγγέϋ, για ψυχικό καθαρμό.
[i] Téotl (τέοτλ) στη γλώσσα νάουατλ (náhuatl) των Αζτέκων του Μεξικού σημαίνει «πέτρινο άγαλμα θεού» και calli = «(θρησκευτικό) κτίριο». Οι πρώτοι μελετητές αυτής της γλώσσας είχαν –λανθασμένα- συμπεράνει ότι αυτή η λέξη έχει… ελληνική προέλευση (!), από το: «θεοῦ καλιὰς (=ξύλινη κατοικία του θεού)».
Όταν ο Πρίγκηπας Νετσαουαλκόγιοτλ (Tlatoani Acolmiztli Netzahualcóyotl, 1402-1972 μ.Χ.) – ο φιλόσοφος, πολεμιστής, αρχιτέκτονας, ποιητής και νομοθέτης του Τεσκόκο (Texcoco), της λίμνης της Σελήνης), στο Μεξικό- είχε συλλάβει τον αρχηγό των Τεκπανέκα (tecpaneca), τον Μάστλα (Maxtla), έστησε ένα σόκαλο (zócalo) –δηλαδή, μία βάση πυραμίδας/ναού- που χρησίμευε συγχρόνως και ως βωμός, πάνω στον οποίο θα πραγματοποιούσε τη θυσία του θύματος του για να τιμήσει τη νίκη των Μεσίκα (mexica) εναντίον των Τεκπανέκα, έξω από το Ασκαποτσάλκο (Azcapotzalcio). Εκεί λοιπόν, μετέφεραν το Μάστλα, έχοντας πρώτα αφαιρέσει τα διακριτικά της εξουσίας του από το βασιλικό του ένδυμα. Κατόπιν, τέσσερις υπηρέτες τον συγκράτησαν πάνω στο βωμό, και τότε ο ίδιος ο Νετσαουαλκόγιοτλ, χρησιμοποιώντας ένα μαχαίρι από οψιδιανό –δηλαδή από την ηφαιστειακή, μαύρη και γυαλιστερή πέτρα που είναι κοφτερή σα γυαλί, του άνοιξε το στήθος, έσπασε με το χέρι του μερικά από τα πλευρά του, και τράβηξε έξω την καρδιά του, ραντίζοντας με το αίμα του θύματός του τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα. Κατόπιν, έθαψαν το Μάστλα με όλες τις τιμές που άρμοζαν σ’ ένα τλατοάνι (tlatoani) –δηλαδή ένα σοφό βασιλιά των Αζτέκων.
Το αίμα των ανθρωποθυσιών ήταν ο κύριος φορέας της γονιμοποιητικής δύναμης, που εξασφάλιζε την εναλλαγή της ξηρασίας και της εποχής των βροχών. Κατ’ επέκτασιν, η θυσία συνδεόταν με την αναγέννηση της εκτελεστικής εξουσίας, όταν η κοινωνία μεταλλασσόταν μέσω της αποσύνθεσης. Αυτός ο συμβολισμός ήταν η ένωση της κατακτημένης γης με τη γη των κατακτητών, που προκαλούσε τη γονιμοποίηση. Θυσίες γινόταν κυρίως στην κορυφή των τεοκάλι (teokalli)[i] –δηλαδή των πυραμίδων που συμβόλιζαν ιερά βουνά- όπου οι θεοποιημένοι Ήρωες επικοινωνούσαν με τους θνητούς. Με την εξαγωγή της καρδιάς, το θύμα δεν είχε ακαριαίο θάνατο, διότι το αρτηριακό αίμα τον κρατούσε στη ζωή για περίπου δύο λεπτά –ενώ η καρδιά διατηρούσε τους παλμούς της για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα-, έτσι ώστε να βιώσει την ίδια του τη αυτοθυσία. Αμέσως, το σώμα ριχνόταν από τις σκάλες της πυραμίδας –πράξη που συμβολίζει την πτώση της θεάς Κογιολσάουκι (Coyolxauqui) από το όρος Κοατεπέκ (Coatepec), ως τιμωρία γιατί δεν επέτρεψε τη γέννηση του γιου της του Ουτσιλοπόστλι (Huitzilopoxtli) του μικροσκοπικού πτηνού κολιμπρί (colibrí) –που θεωρείται ο προστάτης των Αζτέκων. Η ανθρωποθυσία συνέβαλλε στη διατήρηση της δημογραφικής αλλά και κοσμικής ισορροπίας. Εκτός αυτού, είναι γνωστή και η αιματηρή μετάνοια με διάτρηση της γλώσσας ή του πέους με αγκάθι από κάκτο μαγγέϋ, για ψυχικό καθαρμό.
[i] Téotl (τέοτλ) στη γλώσσα νάουατλ (náhuatl) των Αζτέκων του Μεξικού σημαίνει «πέτρινο άγαλμα θεού» και calli = «(θρησκευτικό) κτίριο». Οι πρώτοι μελετητές αυτής της γλώσσας είχαν –λανθασμένα- συμπεράνει ότι αυτή η λέξη έχει… ελληνική προέλευση (!), από το: «θεοῦ καλιὰς (=ξύλινη κατοικία του θεού)».