Ετήσιο Σεμινάριο Λατινοαμερικανικού πολιτισμού του Ηλία Ταμπουράκη στον Όμιλο UNESCO Ν. Πειραιώς & Νήσων, 2004-2005.
Μια μαγεμένη ήπειρος
[Σε αυτό το σημείο, θα ήθελα να παραθέσω ένα κεφάλαιο με μικρές αλλαγές, το οποίο είχα προσθέσει ως επίμετρο στο βιβλίο: Madsen, W. & C.: Τελετές μαγείας στη Σύγχρονη Λατινική Αμερική, Μαγικο-θρησκευτικές αντιλήψεις ανάμεσα στους σύγχρονους Αζτέκους, Μάγια και άλλους ιθαγενείς, εισαγωγή, μετάφραση, σχόλια: Ηλίας Ταμπουράκης, Εκδ. Περίπλους, Αθήνα, 2007.]
Η Αμερική, σε σύγκριση με τις άλλες ηπείρους, έχει δεχτεί τις σκληρότερες πιέσεις από τους «δυτικούς» που, ως μοναδικοί αποικιοκράτες της Ιστορίας, ανέπτυξαν απάνθρωπες μεθόδους, προκειμένου να αλλάξουν ριζικά την προσωπικότητα των λαών της, και κατόπιν τη Φύση της. Παρ’ όλα τα πεντακόσια χρόνια που κράτησε ο εξαγνισμός των ευγενών της στην ιεροεξεταστική πυρά, η υλοτομία των πρωτογενών δασών της βροχής, το λιώσιμο των χρυσών θεών της για τους πολέμους του άπληστου Ισπανικού στέμματος, και το πότισμα των παιδιών της με αναψυκτικά «Κόλα», η Mama Grande, η «Μεγάλη Γιαγιά», η Ñande Jaryi, ξαναγεννιέται μες’ από τις στάχτες των θρυμματισμένων της οστών, κι επιβιώνει με το αίμα των ίδιων της των παιδιών που συνεχίζει να θυσιάζει. Το αμιγώς ινδιάνικο υποσυνείδητό της ίσως να μην υφίσταται πλέον. Αλλά κι εκείνη, με τη σειρά της, έχει μεταλλάξει τον κατακτητή της, έτσι ώστε το νεόφερτο αυτό στοιχείο να μην τρέφεται παρασιτικά. Το υποσυνείδητο του λευκού επίσης δεν υφίσταται. Η νοοτροπία του μιγά έχει διαποτίσει τα πάντα. Σαν προνύμφη, η Αμερική, έχει μεταμορφωθεί εξωτερικά σε πεταλούδα, αλλάζοντας τις αυτόχθονες γλώσσες της σε υβριδικά ιδιώματα, ξανοίγοντας την επιδερμίδα τής χάλκινης φυλής της, εγείροντας τις πυραμίδες της σε πολυεθνικά ξενοδοχεία και υιοθετώντας ξένο Θεό Καθολικό κι ορδές καλοσυνάτων Αγίων Αποστολικών, που τροφοδοτούν τους απλοϊκούς ντόπιους με «εγχειρίδια των ηλιθίων» –όπως θα ‘λεγε κι ο Περουβιανός συγγραφέας και πολιτικός Μάριο Βάργας Λιόσα (Mario Vargas Llosa, 1936- -), για να τους μετατρέψουν με τη σειρά τους σε βορά των μεγαλόσχημων της πολιτικοθρησκευτικής ηγεσίας. Κατά βάθος όμως, η Γιαγιά Αμερική παραμένει προνύμφη.
Οι μνήμες της θρησκείας της έχουν πάρει δύο δρόμους: το μυθολογικό στα βιβλία των Ευρωπαίων, και το μαγικό στις καθημερινές γειτονιές της, απ’ το Μεξικό ως την Παραγουάη, κι απ’ τη Βραζιλία ως τη Βολιβία. Κι αυτό συμβαίνει γιατί η μοίρα των θρησκειών του Κόσμου είναι κοινή: μετά από πολέμους ή μεγάλες φυσικές καταστροφές, κάθε δόγμα, αφού διαρραγεί ο κοινωνικός ιστός που το εμπεριέχει ως συστατικό του, μετατρέπεται σε μύθο, ο οποίος, με τη σειρά του, πλάθεται με τα στοιχεία της λαϊκής υπερβολής των τοπικών ηρώων, και γίνεται θρύλος, βασισμένος στην πραγματικότητα· με την πάροδο του χρόνου, κι όταν οι πληγές επουλωθούν κι η κοινωνία γνωρίσει νέους δρόμους, ο θρύλος μεταμφιέζεται σε μάγισσα –θεραπαινίδα των φτωχών και των πτωχῶν τῷ πνεύματι.
Τέτοιες μνήμες ζωντανές θα ήθελα να διηγηθώ, απ’ την αρχαία αυτή ήπειρο με τα γενετικώς τροποποιημένα γονίδια, κι απ’ τα ταξίδια περασμένων δεκαετιών που με το παραμικρό ανασταίνονται όταν το άγχος χτυπάει το συναγερμό…
Η Αμερική, σε σύγκριση με τις άλλες ηπείρους, έχει δεχτεί τις σκληρότερες πιέσεις από τους «δυτικούς» που, ως μοναδικοί αποικιοκράτες της Ιστορίας, ανέπτυξαν απάνθρωπες μεθόδους, προκειμένου να αλλάξουν ριζικά την προσωπικότητα των λαών της, και κατόπιν τη Φύση της. Παρ’ όλα τα πεντακόσια χρόνια που κράτησε ο εξαγνισμός των ευγενών της στην ιεροεξεταστική πυρά, η υλοτομία των πρωτογενών δασών της βροχής, το λιώσιμο των χρυσών θεών της για τους πολέμους του άπληστου Ισπανικού στέμματος, και το πότισμα των παιδιών της με αναψυκτικά «Κόλα», η Mama Grande, η «Μεγάλη Γιαγιά», η Ñande Jaryi, ξαναγεννιέται μες’ από τις στάχτες των θρυμματισμένων της οστών, κι επιβιώνει με το αίμα των ίδιων της των παιδιών που συνεχίζει να θυσιάζει. Το αμιγώς ινδιάνικο υποσυνείδητό της ίσως να μην υφίσταται πλέον. Αλλά κι εκείνη, με τη σειρά της, έχει μεταλλάξει τον κατακτητή της, έτσι ώστε το νεόφερτο αυτό στοιχείο να μην τρέφεται παρασιτικά. Το υποσυνείδητο του λευκού επίσης δεν υφίσταται. Η νοοτροπία του μιγά έχει διαποτίσει τα πάντα. Σαν προνύμφη, η Αμερική, έχει μεταμορφωθεί εξωτερικά σε πεταλούδα, αλλάζοντας τις αυτόχθονες γλώσσες της σε υβριδικά ιδιώματα, ξανοίγοντας την επιδερμίδα τής χάλκινης φυλής της, εγείροντας τις πυραμίδες της σε πολυεθνικά ξενοδοχεία και υιοθετώντας ξένο Θεό Καθολικό κι ορδές καλοσυνάτων Αγίων Αποστολικών, που τροφοδοτούν τους απλοϊκούς ντόπιους με «εγχειρίδια των ηλιθίων» –όπως θα ‘λεγε κι ο Περουβιανός συγγραφέας και πολιτικός Μάριο Βάργας Λιόσα (Mario Vargas Llosa, 1936- -), για να τους μετατρέψουν με τη σειρά τους σε βορά των μεγαλόσχημων της πολιτικοθρησκευτικής ηγεσίας. Κατά βάθος όμως, η Γιαγιά Αμερική παραμένει προνύμφη.
Οι μνήμες της θρησκείας της έχουν πάρει δύο δρόμους: το μυθολογικό στα βιβλία των Ευρωπαίων, και το μαγικό στις καθημερινές γειτονιές της, απ’ το Μεξικό ως την Παραγουάη, κι απ’ τη Βραζιλία ως τη Βολιβία. Κι αυτό συμβαίνει γιατί η μοίρα των θρησκειών του Κόσμου είναι κοινή: μετά από πολέμους ή μεγάλες φυσικές καταστροφές, κάθε δόγμα, αφού διαρραγεί ο κοινωνικός ιστός που το εμπεριέχει ως συστατικό του, μετατρέπεται σε μύθο, ο οποίος, με τη σειρά του, πλάθεται με τα στοιχεία της λαϊκής υπερβολής των τοπικών ηρώων, και γίνεται θρύλος, βασισμένος στην πραγματικότητα· με την πάροδο του χρόνου, κι όταν οι πληγές επουλωθούν κι η κοινωνία γνωρίσει νέους δρόμους, ο θρύλος μεταμφιέζεται σε μάγισσα –θεραπαινίδα των φτωχών και των πτωχῶν τῷ πνεύματι.
Τέτοιες μνήμες ζωντανές θα ήθελα να διηγηθώ, απ’ την αρχαία αυτή ήπειρο με τα γενετικώς τροποποιημένα γονίδια, κι απ’ τα ταξίδια περασμένων δεκαετιών που με το παραμικρό ανασταίνονται όταν το άγχος χτυπάει το συναγερμό…